រឿង “ដើមស្ពឺ” ប្រឌិតកថាវៀតណាម

   កាលពីព្រេងនាយ មានបងប្អូនពីរនាក់កំព្រាឪពុកម្តាយហើយរស់នៅជាមួយគ្នា ។ ក្រោយពេលដែលរៀបការប្រពន្ធហើយ បុរសបងបានដណ្តើមយកទ្រព្យសម្បត្តិ ដីស្រែ ដែលជាកេរ្តិ៍ពីឪពុកម្តាយទាំងអស់ ហើយទុកឲ្យបុរសប្អូនតែខ្ទមស្បូវមួយ និងដើមស្ពឺមួយដើមតែប៉ុណ្ណោះ ។

  ប្តីប្រពន្ធបុរសប្អូននាំគ្នាថែទាំរហូតដល់ដើមស្ពឺនោះលូតលាស់មានផ្លែផ្កា ។ នៅពេលផ្លែស្ពឺទុំ មានបក្សីយ៉ាងធំចម្លែកមួយហើរមកស៊ីផ្លែស្ពឺ ។ ហើយនៅពេលដែលម្ចាស់ដើមស្ពឺដេញបង្អើល បក្សីនោះសន្យាថា “ស៊ីស្ពឺមួយផ្លែសងមាសមួយដុំ ដេរថង់មួយប្រវែងបីចំអាមយកទៅដាក់ចុះ” ។ បក្សីចម្លែកនោះនិយាយដូចនេះបីដង ធ្វើឲ្យប្តីប្រពន្ធបុរសប្អូនអស់ពីឆ្ងល់ក៏ធ្វើតាមបណ្តាំបក្សីនោះ ។ ព្រឹកស្អែកឡើង បក្សីនោះបានហើរមកដល់មុខខ្ទមកំសត់របស់បុរសប្អូន ហើយធ្វើសញ្ញាឲ្យបុរសប្អូនឡើងជិះលើខ្នងវា រួចហោះហើរនាំបុរសយើងទៅកាន់កោះមាស កោះប្រាក់ ឯនាយសមុទ្រដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ។ ទៅដល់កោះដែលពោរពេញទៅដោយប្រភេទដុំថ្មដ៏មានតម្លៃនោះ បុរសប្អូនបានរើសយកដុំថ្មជាមាស ពេជ្រ ល្មមពេញថង់របស់ខ្លួន ។ ហើយបក្សី ក៏ជូនបុរសនោះត្រឡប់មកកាន់កូនខ្ទមរបស់គេវិញ ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ជីវភាពគ្រួសាររបស់បុរសប្អូនបានគ្រប់គ្រាន់ និងរីករាយ ។

  បុរសបងជាមនុស្សលោភលន់ បានបង្ខំប្អូនឲ្យដូរដើមស្ពឺមកខ្លួនវិញ ក្រោយពីពេលដែលបានដឹងដំណើរដើមទងរបស់ដើមស្ពឺនោះ ។ បុរសបងពិគ្រោះជាមួយប្រពន្ធពីរឿងដេរថង់ ហើយប្រកែកគ្នាឡូឡា ។ ទីបំផុតគេក៏ដេរស្បោងមួយយ៉ាងធំ ។ មួយរយៈកន្លងមក បក្សីនោះហើរមកទទួលបុរសបងសំដៅទៅកោះមាស កោះប្រាក់ ឯនាយសមុទ្រធំធេង ។ ទៅដល់កោះនោះបុរសបងក៏ប្រមែប្រមូលមាស ពេជ្រ ដាក់ពេញស្បោង និងពេញក្នុងខ្លួនថែមទៀត ។ បក្សីនាំបុរសបងហោះហើរត្រឡប់មកលំនៅដ្ឋានវិញ ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលត្រូវហើរឆ្លងកាត់សមុទ្រដ៏ធំល្វឹងល្វើយឥតកោះត្រើយនោះ ស្រាប់តែមានខ្យល់បក់បោកយ៉ាងខ្លាំងធ្វើឲ្យបក្សីនោះទន់កម្លាំងបន្តិចម្តងៗ ។ សំពាយមាសយ៉ាងធំត្រូវខ្យល់បោកយ៉ាងខ្លាំងធ្លាក់ទៅប៉ះនឹងស្លាបបក្សី ។ បក្សីទម្លាក់ស្លាបទាំងពីរចុះ ហើយខ្លួនវាក៏ធា្លក់ទៅក្នុងទឹកសមុទ្រ ។ បុរសបងក៏ត្រូវរលកសមុទ្របោកយកទៅមួយរំពេច ។ សំពាយមាសដ៏ធំ ជើងខោ ដៃអាវដែលធ្ងន់ពាប់ទៅដោយមាស និងពេជ្រដ៏មានតម្លៃនោះ បានពន្លិចខ្លួនគេឲ្យលិចបាត់ទៅបាតសមុទ្រយ៉ាងរហ័ស។រីឯបក្សីនោះ វាស្ទុះឡើងផុតពីផ្ទៃទឹក ហើយហើរត្រឡប់ទៅព្រៃភ្នំវិញ ។

  ១. វិភាគអត្ថន័យនៃរឿង ៖ តំណាលកថារបស់ប្រជាជាតិវៀតណាម ដូចជារឿង “ដើមស្ពឺ” នេះ ជារឿងដែលបង្ហាញឲ្យឃើញនូវជីវភាពរបស់ប្រជាជនវៀតណាម ក្នុងសម័យសក្តិភូមិ ដែលជាសម័យមួយពោរពេញទៅដោយការជិះជាន់សង្កត់សង្កិន ។ រឿង “ដើមស្ពឺ” ជាប្រភេទរឿងប្រឌិតកថា (Conte) ស្តីអំពីជីវភាព ឬក៏អាចចាត់ទុកថាជាប្រឌិតកថា (និទានកថា) អច្ឆរិយៈបានដែរ ។ ជាប្រឌិតកថា ស្តីអំពីជីវភាព ព្រោះវាឆ្លុះបញ្ចាំងពីទំនាស់វណ្ណៈ និងការតស៊ូក្នុងសម័យកាលដំបូងនៃសង្គមដែលមានការបែងចែកវណ្ណៈ តាមរយៈទំនាស់ក្នុងគ្រួសារ អំពីបញ្ហាទ្រព្យសម្បត្តិ ។ ជាប្រឌិតកថាអច្ឆរិយៈ ដោយសាច់រឿងមានកត្តាអច្ឆរិយៈដែលប្រើដើម្បីស្តែងឡើងនូវបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាជនគឺ ៖ មនុស្សណាដែលលោភលន់ ដែលមានចិត្តអាក្រក់ ពិសពុល នឹងត្រូវបរាជ័យ រីឯមនុស្សណាដែលស្លូតបូត រស់នៅប្រកបដោយយុត្តិធម៌ ស្មោះត្រង់ និងចេះអាណិតស្រឡាញ់មនុស្សដូចគ្នានឹងបានឈ្នះ ។ ហើយរឿង “ដើមស្ពឺ”នេះ អាចជារឿងមួយ តំណាងឲ្យប្រភេទតំណាលកថា ស្តីអំពីជីវភាពដោយសារអត្ថន័យ និងអត្ថរូបនៃរឿង ។ យើងឃើញថា បុរសទាំងពីរនាក់បងប្អូនមានការរិះគិត និងសកម្មភាពផ្ទុយគ្នា បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់គេទាំងពីរក៏ខុសគ្នាស្រឡះដែរ ពិសេសអាកប្បកិរិយាចំពោះទ្រព្យសម្បត្តិ ។ បុរសបងបានស្តែងឲ្យឃើញនូវអំពើលោភលន់ ចិត្តអាក្រក់ពិសពុល មើលឃើញទ្រព្យសម្បត្តិជាធំ ។ ផ្ទុយមកវិញ បុរសប្អូនស្លូតបូត ឧស្សាហ៍ព្យាយាមមិនលោភលន់ យុត្តិធម៌ ស្មោះត្រង់ និងយកចិត្តអាណិតស្រឡាញ់ចំពោះមនុស្សដូចគ្នាជាធំ ។ ឆ្លងតាមការរិះគិត សកម្មភាព និងបុគ្គលិកលក្ខណៈដែលផ្ទុយគ្នាស្រឡះនោះ យើងឃើញថា បុរសបងត្រូវស្លាប់ក្នុងទឹកសមុទ្រ ឯបុរសប្អូនវិញ បានទទួលសុភមង្គល និងកេរ្តិ៍មរតកទាំងអស់ ។ បើក្រឡេកមើលទៅខាងដើមរឿងវិញ យើងឃើញថា បុរសបងដណ្តើមយកកេរ្តិ៍មរតកដែលសេសសល់ពីឪពុកម្តាយទាំងអស់ ហើយចែកឲ្យប្អូនតែខ្ទមស្បូវ និងដើមស្ពឺមួយដើមប៉ុននោះ ។ តែចុងបញ្ចប់នៃរឿងវាសនារបស់គេទាំងពីរបដិបក្ឋនឹងគ្នា ។

      ដូចនេះ សាច់រឿងបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទំនាស់វណ្ណៈ តាមរយៈទំនាស់ក្នុងគ្រួសារ លើកឡើងជាមេរៀនអំពីក្បួនខ្នាតប្រៀនប្រដៅខាងសីលធម៌ គឺ ៖ រស់នៅត្រូវស្លូតត្រង់ ស្មោះសរ មិនលោភលន់ ចាត់ទុកយុត្តិធម៌ សេចក្តីស្មោះត្រង់ និងទឹកចិត្តអាណិតស្រឡាញ់ចំពោះមនុស្សជាធំ ប្រឆាំងនឹងទម្លាប់លោភលន់ ចិត្តអាក្រក់ពិសពុល ពោលគឺ “ធ្វើល្អ បានល្អ ធ្វើអាក្រក់ បានអាក្រក់” ។

  ២. សេចក្តីសន្និដ្ឋាន ៖ រឿងបែប “ដើមស្ពឺ” នេះ មានជាច្រើនទៅតាមតំបន់ផ្សេងៗគ្នានៅប្រទេសវៀតណាម ហើយនៅប្រទេសមួយចំនួនទៀតលើពិភពលោកនេះ ក៏មានរឿងប្រហាក់ប្រហែលនឹងរឿងនេះជាច្រើនដែរ ។ វាឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទំនាស់ទាំងឡាយរបស់វណ្ណៈតាមរយៈទំនាស់ក្នុងគ្រួសារ ផ្តល់នូវមេរៀនស្តីអំពីសីលធម៌ និងអំពីហេតុ និងផលដល់ប្រជាជន ។ ទម្រង់ដែលបង្កើតនៅចុងបញ្ចប់នៃរឿងបដិបក្ខ និងសេចក្តីផ្តើមនៃរឿងដោយបង្កើតបុគ្គលិកលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់តួអង្គពីរផ្ទុយគ្នាស្រឡះ ។ នោះគឺដើម្បីបម្រើឲ្យមូលបញ្ហានៃការតស៊ូរវាងកម្លាំងពីរ ។ ហើយកត្តាអច្ឆរិយៈត្រូវបាននិម្មិតឡើង ដើម្បីស្តែងឲ្យឃើញនូវប្រាថ្នា “យុត្តិធម៌ ឈ្នះអយុត្តិធម៌ សីលធម៌ ឈ្នះអសីលធម៌” របស់ប្រជាជនដែលមិនទាន់មានក្នុងតថភាពសម័យនោះ ។

 ទារុណកថា ក្នុងគ្រួសារដែលកើតមានឡើងដោយសារតែរឿងទ្រព្យសម្បត្តិ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះ យើងហៅថា “កម្មសិទ្ធិឯកជន” នោះនៅតែជាមេរៀនមួយដ៏ជា្រលជ្រៅសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា ដែលកំពុងតែតស៊ូដើម្បីសង្គមមួយគ្មានវណ្ណៈ គ្មានរបបកម្មសិទ្ធិឯកជន ។ ហើយមេរៀនស្តីអំពីសីលធម៌ និងអំពីហេតុផលដែលដកស្រង់បានក្នុងសាច់រឿងនេះ នៅតែមានអត្ថន័យយ៉ាងសំខាន់ចំពោះយើងទាំងអស់គ្នា ។